قسمتی از پروژه
اسهال عبارت است از افزايش در دفعات اجابت مزاج (بيش از سه بار در روز),افزايش مقدار مدفوع (بيش ازg 200در روز)و تغيير در قوام مدفوع(شل شدن).اسهال معمولا با فوريت در دفع, ناراحتي دراطراف مقعد,بي اختياري,يا تركيبي از همه اينها همراه است.هر وضعيتي كه موجب افزايش ترشحات روده اي,كاهش جذب مخاطي يا اختلال حركتي شود ميتواند باعث پيدايش اسهال گردد.سندروم روده اي, كاهش جذب مخاطي,يا اختلال حركتي شود مي تواند باعث پيدايش اسهال گردد. سندروم روده تحريك پذير,بيماري التهابي روده وعدم تحمل لاكتوزغالبا زمينه ساز پيدايش اسهال هستند.
اسهال ممكن است حاد يا مزمن باشد.اسهال حاد اغلب به دليل عفونت است و معمولا خود به خود كنترل ميشود,اما اسهال مزمن مدت بيشتري ادامه پيدا ميكند و ممكن است به طور دوره اي نيز عود كند.مصرف بعضي داروها نيز ميتواند باعث اسهال شود(هورمون تيروئيد,نرم كننده هاي مدفوع و ملين ها,انتي بيوتيك ها,شيمي درماني و انتي اسيدهاي حاوي منيزيم).اختلالات متابوليك و اندوكريني(ديابت,بيماري اديسون,پركاري سمي تيروئيد),برخي از غذاهاي اماده ي مخصوص تغذيه ي لوله اي و فرايندهاي عفوني ويروسي يا باكتريال(ديسانتري,شيگلوز,مسمويت غذايي)نيزميتواند موجب بروزاسهال شوند.ساير بيماريهاي موثر در بروز اسهال,اختلالات غذايي ويا سوء جذب است(سندروم روده تحريك پذير,كوليت اولسروز,انتريت ناحيه اي و بيماري سلياك).نقص در اسفنكتر مقعدي,سندروم زولينگر_ايلئوس,انسداد روده,و ايدز از ديگر بيماريهاي ايجاد كننده ي اسهال هستند.
پاتو فيزيولوژي
انواع اسهال عبارتند از ترشحي (secretory), اسموتيك (osmotic), يا مخلوط (mixed). اسهال ترشحی معمولا اسهالی با حجم زیاد است و علت آن افزایش تولید و ترشح آب و الکترولیت ها توسط مخاط روده ای به داخل مجرای روده است. اسهال اسموتیک زمانی ایجاد می شود که به دلیل وجود ذرات جذب نشده در روده و تحت تاثیر فشار اسمزی آب به داخل روده ها کشیده می شود و در ضمن باز جذب آب نیز کاهش می یابد. اسهال مخلوط به وسیله افزایش حرکات دودی (معمولا در بیماری التهابی روده) و ترکیبی از افزایش ترشح یا کاهش جذب در روده ایجاد می شود.
تظاهرات بالینی
علاوه بر افزایش در دفعات ومحتوای ابکی مدفوع,بیمار معمولا دچار کرامپ های شکمی,نفخ,قاروقور کردن روده ای,بی اشتهایی وتشنگی نیز هست.انقباض های دردناک مقعد و زور زدن های بیهوده و دردناک نیز ممکن است وجود داشته باشد. سایر نشانه ها بستگی به علت و شدت اسهال دارد و شامل کم آبی و عدم تعادل مایع و الکترولیت است.
مدفوع آبکی ویژگی بیماری روده ی کوچک است اما دفع مدفوع شل و نیمه جامد اغلب ناشی از اختلالات کولون است.مدفمع حجیم و چرب بیانگر سوء جذب روده ای است و وجود موکوس و چرک در مدفوع نشانگرانتریت التهابی و یا کولیت است وجود قطرات چرب در توالت تقریبا همیشه به معنای نارسایی در پانکراس است.اسهال شبانه ممکن است نشانه ای از وجود نوروپاتی دیابتی باشد.
بررسی و یافته های تشخیصی
زمانی که علت اسهال روشن نیست,آزمایشهای تشخیصی متفاوتی ممکن است انجام شود شامل:شمارش کامل گلبولی,آزمایش بیوشیمیایی خون,تجزیه ی کامل ادرار, وآزمایش مدفوع از نظر وجود عامل میکروبی یا پارازیت,سموم باکتری ها,خون,چربی,و الکترولیت ها.اندوسکوپی یا تنقیه باریم ممکن است به یافتن علت کمک کند.
عوارض
عوارض اسهال شامل احتمال دیس ریتمی های قلبی به علت از دست رفتن مایع و الکترولیت ها(به خصوص پتاسیم)است.دفع ادراری کمتر ازml 30در ساعت طی 2تا3ساعت متوالی,همراه با ضعف عضلانی,بی حسی,کاهش فشار خون,بی اشتهایی,گیجی و سطح پتاسیم کمتر ازmEq/L 5/3(mmol/L5/3)باید گزارش شوند.
ملاحظات سالمندی
در اثر اسهال,بیماران سالمند به سرعت دچار کم آبی و کاهش سطح پتاسیم سرم (هیپو کالمی)میشوند.پرستار باید بیمار از نظر بروز نشانه های بالینی شامل ضعف عضلانی,دیس ریتمی های قلبی یا کاهش حرکات دودی که میتواندمنجر به فلج ایلئوس شود,تحت نظر قرار دهد.بیماران سالمند تحت درمان با دیژیتال ها مثل(لانوکسین)در صورت ابتلا به اسهال,به سرعت دچار کم آبی و هیپو کالمی میشوند.لذا پرستار باید توجه به نشانه های هیپوکالمی را به بیمار آموزش دهد,زیرا پایین آمدن سطح پتاسیم باعث تقویت اثر دیژیتال ها شده و موجب مسمومیت دارویی میشود.
درمان طبی
تدابیر اولیه به منظور کنترل نشانه ها,پیشگیری از عوارض ورفع علت ایجاد کننده انجام میشوند.داروهای خاصی (مثل آنتی بیوتیک ها,ضد التهاب ها)ممکن از شدت اسهال کاسته و بیماری زمینه ای را درمان کنند
مراقبت پرستاري
نقش پرستار شامل بررسی و پایش ویژگی ها و الگوی اسهال است.کسب تاریخچه ی سلامتی در مورد درمان دارویی, بیماری های داخلی و جراحی گذشته,الگوهای غذایی ضروری است.ابتلا به یک بیماری حادو یا سفر به یک منطقه جغرافیایی متفاوت در گذشته ی نزدیک به تشخیص علت کمک می کند.بررسی و شناخت شامل سمع شکم و لمس شکم از نظر حساسیت در لمس است.مشاهده ی شکم و غشای مخاطی و پوست برای تعیین تعادل مایع در بدن مفید است.نمونه ی مدفوع باید برای آزمایش فرستاده شود.
در خلال بروز یک اسهال حاد,استراحت و دریافت مایعات و غذاهای کم حجم ضروری است.بعد از تحمل غذا,ابتدا از یک رژیم غذایی نیمه جامد و سپس جامد غیر محرک استفاده می شود.کافئین,نوشابه های گازدار و غذاهای خیلی سرد و یا خیلی گرم نباید مصرف شوند,چون انها محرک حرکات روده هستند.مصرف فرآورده های شیر,چربی,مواد حاوی غلات کامل,میوه ها و سبزی های تازه هم باید برای چند روز محدود شود.طبق تجویز پزشک از داروهای ضد اسهال مثل دی فنوکسیلات( lomotil )و لوپرامید(Imodium )استفاده می شود.برای جبران سریع مایع از دست رفته ممکن است از محلول وریدی به خصوص در سالمندان و مبتلایان به اختلالات دستگاه گوارش(مثل کولیت اولسروز)استفاده شود.سطح الکترولیت های سرم باید به طور مرتب اندازه گیری شود.شواهد دال بر دیس ریتمی ها یا تغییر در سطح هوشیاری باید فورا گزارش شود.
ناحیه اطراف مقعد ممکن است به دلیل تماس با مدفوع اسهالی حاوی آنزیم های گوارشی زخم شود. لذا مراقبت از این ناحیه برای کاهش تحریک موضعی و زخم ضروری است.پوست اغراد مسن به دلیل کاهش قوام و لایه های چربی زیر پوست بسیار حساس است.